A match made in heaven.
Fantastisch samen, maar niet zonder handleiding want laat ik eerlijk zijn, bier en whisky samen drinken kan best wat venijn geven als je niet oppast. Toch vind ik het een van de mooiste drankcombinaties die je kunt maken, dus mijn eerste lange bierblog wil ik graag wijden aan ‘beer and whisky pairing’. Bier en whisky zien als een combinatie gaat voor mij persoonlijk terug naar 2012, een motorvakantie naar Schotland. Elke dag een andere rit naar een andere stad, maar dagelijks in de pub hetzelfde ritueel:
De 'Half and Half'
De ‘Half and Half’ is een Schots gebruik dat al wat verder teruggaat dan 2012. Het is een variant op ons Hollandse kopstootje: Een half pint bier met een dram whisky. Het gebruik vindt zijn oorsprong in de jaren ’20 van de vorige eeuw toen arbeiders graag ook wat sterkers hadden naast hun biertje. Het barpersoneel had al snel door dat aftrek had en begonnen het als combinatie aan te bieden. Het is geen gek gebruik in een land met een rijke historie in beide producten, maar wel eentje met een wat stoffig imago inmiddels. Vragen om een ‘half and half’ hoorde toch een beetje bij de oude garde die in de pub aan het hoekje van de bar zat. Je kent de types wel. Tijden veranderen echter, en door de toename in bieraanbod (in Schotland met name gedreven door Brewdog) komt ook daar de zoektocht naar meer smaakcombinaties op gang.
Toevallig was het dit gebruik wat wij tijdens onze pubavonden onbewust nabootsten. Grofweg dan. Elke avond namen we allemaal een pint van de lokale ‘real ale’ en een glas whisky (of 2) erbij om te delen. Vaak bleek dit ook bij elkaar verrassend lekker te zijn! Wij zijn niet de enigen die er zo over denken, want ook in andere delen van de wereld kennen ze het principe. In Amerika noemen ze het ook wel een ‘boilermaker’, maar het verschilt per streek of je je whisky er dan naast krijgt of dat het als ‘depth charge’ in je bier wordt gegooid. Al dan niet met shotglas en al.
Vatgerijpte bieren
Rond dezelfde tijd kwam in de wereld van het speciaalbier ook een nieuwe ontwikkeling op gang: het vatgerijpte bier (barrel aged beer). Inmiddels is vatgerijpt bier te verkrijgen in alle soorten en maten, maar in 2012 was het nog een rariteit en niet veel brouwers waagden zich eraan. Er werd ook naar manieren gezocht om de smaak na te bootsen zonder echt een vat te gebruiken, zoals de op eikenhoutsnippers gerijpte ‘Peated Oak Aged Embrasse’ van Brouwerij de Dochter van de Korenaar. Een ware smaakexplosie die Thom, een (brouw)vriend van mij, omschreef als ‘een vloeibaar kampvuur’. Dat was in zijn ogen een groot compliment.
Hij was niet de enige die dit wel kon waarderen, want het bier in kwestie won in 2011 nog op Zythos Bierfestival de consumententrofee voor het populairste bier. Vreemd dat dit blijkbaar kon in een traditioneel georienteerd bierland als België en misschien wel een goede aanwijzing voor hoe populair dit rijpingsproces later zou gaan worden. Ik leerde een jaar erna pas dat de turfgerookte smaak werd ontleend uit Ardbeg whisky.
Op zoek naar meer
Beide ervaringen waren voor mij aanleiding om vaker op zoek te gaan naar aparte smaakcombinaties tussen whisky en bier. In het begin was dit voornamelijk zoveel mogelijk vatgerijpte bieren proberen en met een immer groeiend aanbod werd ik op mijn wenken bediend. Maar met groeiend aanbod kwam er ook schommeling in de kwaliteit met als dieptepunt de ‘Nothing Left of a Lager’ van ’t Uiltje. Een lager (ondergistend blond bier) gerijpt op Coal Ila vaten waarvan het eindresultaat nog het meest deed denken aan spiritus en dat hoogstpersoonlijk ’t Uiltje dat jaar de titel als Nederlands beste brouwerij kostte. Daar zijn ze nog steeds ziek van.
De echte eye-opener voor mij was Barley Fest 1.0 in 2017. Een avond volledig in het teken van bier, whisky en muziek. Tegen dat laatste heb ik me niet aan bemoeid, maar tegen de andere twee des te meer. Samen met lokale whiskyclub Malty Mastodons werden 6 vrij aparte combinaties gevonden tussen bier en whisky die op Barley Fest geschonken worden. Vatgrijpte bieren met de whisky die voorheen in het vat zat is een vrij logische combinatie natuurlijk, maar een bier met kokossnippers en chocolade gecombineerd met een Indiase whisky? Daar zat voor mij echt de magie!
Combineren kun je leren
Het combineren van bier en whisky is niet anders dan het combineren van bier en gerechten. Een goede basis is vaak een wat krachtiger, moutiger bier om tegenwicht te bieden aan de whisky. Vervolgens moet je zoeken naar het zogeheten ‘smaakhaakje’, de smaak die de beide met elkaar verbindt. Dit kan van alles zijn en vaak is het een smaak die beide producten hebben, zoals rokerigheid, citrus of vanille. Een combinatie kan ook werken als ze juist elkaar complementeren of qua smaak volledige tegenpolen zijn.
Het vinden van de perfecte match is een kwestie van beetje wijsheid, ervaring, een gezonde dosis geluk en een goed gevulde drankkast. Even ruiken levert vaak al veel informatie op, want geur verraadt al veel over de smaak. Ruikt het lekker bij elkaar? Dan is de kans ook groter dat het goed bij elkaar smaakt. Vervolgens is het een kwestie van proeven: Neem een slokje bier, slik het door en neem hierna een slokje whisky. Schrijf op wat je hierbij proeft en neem hierna weer een slokje bier om de cirkel rond te maken.
Je zal merken dat bij het combineren van bier en whisky een van de volgende gedachten (of soortgelijk) door je hoofd zal gaan:
Waardeloos: de whisky smaakt slechter na het bier en het bier smaakt slechter na de whisky. Dit noteren we als [–] en dit kan zelfs de heerlijkste bieren en whisky’s overkomen. Bleh!
Nog steeds niet gewenst is als dit effect maar voor 1 van beide geldt, bijvoorbeeld het bier smaakt slechter na de whisky maar de whisky niet slechter na het bier. Dit noteren we als [-]. Door naar de volgende.
Geen effect van de een op de ander? Dat noteren we als [o]. Kan best lekker zijn, want je bier vast is lekker en je whisky ook, maar het is nog niet waar we naar op zoek zijn.
Heeft de één een positief effect op de ander, bijvoorbeeld de moutsmaak van het bier die door de whisky nog beter uitkomt? Top! Dat noteren we als [+] en dat is een prima combinatie om te drinken. Gaat vaak samen met een uitspraak als: “Oh, dat is grappig!”
Helemaal geweldig wordt het als beide elkaar versterken. Dit soort combinaties is zeldzaam, maar je weet het meteen als je het proeft. Vuurwerk in je mond! Dit wordt een [++] en daar zijn we nou echt naar op zoek!
Blijf ontdekken
Dat is de opdracht van elke liefhebber. Zoek de [++] variant. Get your mind blown. Maak smaaknotities en probeer ook de combinaties die niet voor de hand liggen. En niet onbelangrijk: Probeer niet alles in één keer te proeven want dan wordt het een moeilijke ochtend erna 😉
De American Stout die in het najaar van 2019 uit gaat komen komt voor mij voort uit zo’n proefproces. Hoewel ik dacht dat bourbon goed zou passen eindigde ik bij Laphroaig 10yo. In plaats van een zachte, iets zoetere combinatie werd het stevig en rokerig, met een haakje op de smaak van sinaasappelschil. Totaal onverwacht! Het blijft mooi spul, dat bier en whisky! Hieronder alvast wat combinaties waar je mee van start kan gaan.
0 reacties